ලොව වටා විශ්මිත දේ කෙටියෙන් ගෙනෙන සිංහල විශ්වකෝෂය

අඟහරු ග්‍රහයා - Mars

චන්ද්‍රයන්    : 2 (Phobos සහ Deimos)
ස්කන්ධය   : පෘථිවියෙන්  11% ක්
විෂ්කම්භය  : සැතපුම් 4217
වර්ෂයක්     : පෘථිවි වර්ෂ:1.9 (දින 687)
දිනක්          :   පැය 24.6
උෂ්ණත්වය : -190 සිට +60 පමණ F
සූර්යයා සිට දුර: සූර්යයාගෙන් 4 වන ග්‍රහයා වේ. සැතපුම් මිලියන 142  (ඝන පාෂානමය මතුපිටක් ඇත)


අඟහරුගේ ස්වභාවය :

අඟහරු සූර්යයා සිට 4 වන ග්‍රහයා වේ. එය භූමියක් සහිත ග්‍රහලෝකයක් වන අතර එයින් අදහස් කරන්නේ මිනිසෙකුට ගමන් කල හැකි දෘඪ පාෂාණමය පෘෂ්ඨයක් ඇති බවයි. අඟහරු ග්‍රහයාගේ මතුපිට වියළි වන අතර එය බොහෝ රතු පැහැති දූවිලි හා පාෂාණයකින් ආවරණය වී ඇත. පෘථිවියේ සිට  බලන විට අඟහරු ග්‍රහයා රතු පාටින් පෙනේ.

සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ වඩාත් ආකර්ෂණීය ස්වාභාවික භූගෝලීය ව්‍යුහයන් කිහිපයක් අඟහරුට ග්‍රහයාට ඇත. දැනට අක්‍රීය ගිනි කන්දක්  වන "Olympus Mons" සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ උසම කඳුවැටිය වේ. එය එවරස්ට් කඳු වැටිය මෙන් තුන් ගුණයක් හා අඟහරු මතුපිටට වඩා සැතපුම් 16 ක් උසකින් යුක්ත වේ. අඟහරුගේ තවත් ප්‍රධාන භූගෝලීය ව්‍යුහයක්  වනුයේ "Great Canyon (ගැඹුරු දෝරුව) Valles Marineris ය. මෙය සෞරග්‍රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම කැනියම වේ. සැතපුම් 4 ක් ගැඹුරින් පිහිටා මෙය සැතපුම් දහස් ගණනක් දිගට දිව යයි.

අඟහරු ග්‍රහයා මත කාලගුණික තත්වය : 

අඟහරු ග්‍රහලෝකයේ නිරන්තරයෙන්ම අධික වේගයෙන් සුළං සහිත දූවිලි කුණාටු ඇති වේ. මෙම දූවිලි කුණාටු සූර්ය බලයෙන් සවිමත් වන අතර එය විශාල  පරිමාණයන් වායුගෝලය තුලට දූවිලි වාෂ්ප යැවීමෙන් අඟහරුගේ  බොහෝ ප්‍රදේශයක් ආවරණය කරයි. ඇතැම් කුණාටු ඉතා විශාල වන අතර එම කුනාටු ආධුනික තාරකා විද්‍යාඥයින්ගේ නිරීක්ෂණ වලට හසුවී ඇත.

අඟහරු ග්‍රහයාගේ හා පෘතුවියේ සංසන්දනය :


බොහෝ කරුණු වලින් අඟහරු ග්‍රහයා පෘථිවියට සමාන වේ. අඟහරුගේ වසර හා දිනය අනෙකුත් ග්‍රහලෝක සමග සැසඳූ විට පෘථිවියට බොහෝ සමාන වේ. අඟහරු ග්‍රහයා වැනි පෘථිවිය මෙන්ම පොළවක් සහිත ග්‍රහලෝකයක් වන අතර පෘථිවියට වඩා ස්කන්ධයෙන් හා විශ්කම්භයෙන් තරමක් කුඩා වේ.

පෘථිවියේ මත මෙන් නොව අඟහරු මත ඇත්තේ  ඉතා තුනී වායු ගෝලයකි. එය ැඩි ප්‍රමාණයක්  කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වලින් සමන්විත වේ. මෙකී හේතුව නිසා අඟහරු මත උෂ්ණත්වය පෘථිවියට වඩා  අඩු අගයක් ගනී.

විද්‍යාඥයන්ගේ නිරීක්ෂණයන්ට අනුව අඟහරු මත මීට බොහෝ කලකට පෙර ජලය පැවති බවට සැක කළ හැකි සාධක හමුවී ඇත.  මේ නිසා මීට වසර බිලියන ගණනකට පෙර අඟහරු මත ජීවයක් පවතින්නට ඇතැයි සැක කරනු ලබයි.

අඟහරු පිළිබඳව සිත් ඇදගන්නා කරුණු කිහිපයක්

පුරාණ  රෝමවරුන්ගේ යුද්ධයට අධිපති දෙවියන්ගේ  නමින් මෙය නම්කර ඇත

අඟහරුට Phobos සහ Deimos නමින් වූ  චන්ද්‍රයන් දෙදෙනෙක් පවතී.

අඟහරු මත සාගරයන් නොපවතින බැවින් එහි  මුළු බිම් ප්‍රමාණය පෘථිවියේ මුළු බිම්  ප්‍රමාණයට ආසන්න වශයෙන් සමාන වේ.

පුරාණ  ඊජිප්තු වරුන් අඟහරු නිරීක්ෂණය කර ඇති අතර ඔවුන් එය  රතු ග්‍රහයා ලෙස හඳුන්වා ඇත.

පෘථිවිය මත 45 Kg පමණ වන පුද්ගලයෙක් අඟහරු  මතදී 17 kg පමණ වනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇත.

අප සෞරග්‍රහ මන්ඩලයේ  දෙවනුවට කුඩාම ග්‍රහලෝකය වන්නේ අඟහරුයි





චිචන් ඉට්සා පුරාණ මායා නගරය ( Chichen Itza )

(නූතන ලෝක පුදුම හත - 7 කොටස)

"Chichen Itza" යනු වර්තමාන මෙක්සිකෝවේ යුකැටන් අර්ධද්විපයේ  උතුරට වන්නට පිහිටි පෞරාණික මායා නගරයක් විය. 

නුතන ලෝක පුදුම හතෙන් එකක් ලෙස සලකන මෙය ක්‍රි.පූ. 600 සිට ක්‍රි.පූ .1221 වන තෙක් බලවත්ව පැවති බව සැලකේ.එකල විශාලතම මායා නගර අතරින් එකක් වන මෙම නගරය පසු කාලීන සාහිත්‍යයේ මිත්‍යා නගරය ලෙස සලකනු ලැබුණි.

පුරාවිද්‍යාඥයන් විසින් සදහන් කර ඇති ආකාරයට ක්‍රි.පූ. 900 සිට ක්‍රි.පූ.1050 අතර කාල සීමාව තුලදී මෙම පැරණි නගරය ඉතා බලවත්ව, මධ්‍යම සහ උතුරු යුකැටන් අර්ධද්වීපයේ බොහෝ ප්‍රදේශ වල පාලනය කල අගනගරය ලෙස පැවත ඇත.



Chichen Itza  ඉදිකර ඇත්තේ එය අවට විශාල ස්වාභාවික ජලය පිරුණු සිදුරු (ජල තටාක)  දෙකක පිහිටීම හේතුවෙන්  ප්‍රදේශයට වසර පුරා ජලය සැපයීමට ඇතිවූ හැකියාව නිසා විය හැකි බව සඳහන් වේ. මේවා හැරුණු කොට මෙම ප්‍රදේශය හරහා වෙනත්  ගංගා හෝ දිය ඇලි දක්නට නොතිබිණි.




"Sacred Cenote" ලෙස නම් කරනු ලැබ ඇති Chichen Itza හී ඇති විශාල ජල තටාකයක් මනුෂ්‍ය බිලිපුජාවන් සදහා යොදා ගෙන ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ.තද ඉඩෝර කාලවලදී වැසි ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් "Chac" නම් දෙවිකෙනෙකුගේ නාමයෙන් මෙම ගැඹුරු ජල තටාකයට පිරිමින්, ගැහැණුන් මෙන්ම කුඩා දරුවන්ද විසි කරමින් බිලි පුජාවන් සිදු කරන ලදී.




Chichen Itza හී පිහිටි පෞරාණික ගොඩනැගිළි :

El Castillo (Temple of Kukulcan)

 පිරමීඩ ස්වරූපයෙන් යුතු ස්මාරකයකි. මෙය සමහර විට Chichen Itza හී ගනු ලබන පින්තුරවලින් වඩාත් ප්‍රසිද්ධ එකක් වේ.මෙම ස්මාරකය මීටර් 30 ( අඩි 98) පමණ උසින් යුක්ත වේ.
මෙම බලකොටුවේ ඊසාන දිග පඩිපෙළවල් පාමුල කැටයම් කර ඇත්තේ නාගයකුගේ හිස් ආකාරයටය.




The Wall of Skulls 

Chichen Itza හි ඉදිකර ඇති "The Wall of Skulls" නම් ප්‍රාකාරහි  බිලිවුවන්ගේ හිස් තැන්පත් කර ඇති බවට විශ්වාස කෙරෙයි.




The Temple Of the warriors Complex

මෙම ගොඩනැගිල්ල සමන්විත වන්නේ විශාල පඩි වලින් යුත් පිරමීඩයකිනි. රණශූරත්වය නිරූපණය කරන ලද තීරු පඩි පේළි වලින් මෙය සමන්විත වේ.




Las Monjas 

මෙය Chichen Itzaa හී  වඩාත් කැපී පෙනෙන ව්‍යුහයකි. එය "Puuc " නම් වාස්තු විද්‍යාත්මක ශෛලියට අනුව ඉදිකරන ලද සම්භාවනීය පර්යන්ත ගොඩනැඟිලි සංකීර්ණයකි.




El Caracol Temple 

මෙම  ගොඩනැගිල්ල  මායාවරුන් අහස නිරීක්ෂණය කිරීමේ මධ්‍යස්ථානය ලෙස භාවිතා කරන්නට ඇතිබව විශ්වාස කෙරේ. එකල මොවුන් අඟහරු නිරීක්ෂණය පිළිබඳවද කිසියම් උනන්දුවකින් කටයුතු කර ඇති බව පර්යේෂකයන් පෙන්වාදෙයි  



Chichen Itzaa හී සියලු ගොඩනැගිලි ගල් වලින් නිමවා ඇති අතර මායාවරුන් විසින් ඔවුන්ගේ පන්සල්, පිරමිඩ හෝ මාලිගා සාදා ගැනීම සඳහා කිසිදු රෝද සහිත යන්ත්‍රයක් හෝ භාවිතා නොකළේ යැයි විශ්වාස කෙරේ.


1400 ගණන්වල දී Chichen Itzaa  නගරය එහි වැසියන් විසින් අත්හැර දමා ඇත. මේ සඳහා හේතුව තවමත් අපැහැදිලි වන අතර කෙසේ වෙතත්, ප්‍රදේශයේ නියඟය හා ජල හිඟය මීට හේතු විය හැකි බවට සිතිය හැකිය.

Chichen Itzaa නගරයේ ගොඩනැගිලි  මායා අධිරාජ්යයේ කුසලතා මනාව පෙන්නුම් කරයි. Chichen Itzaa හී බොහෝමයක් නටබුන් තවමත් ඉතිරිව පවතී. 



Chichen Itzaa හි ස්මාරකය පිහිටා ඇති ඉඩම 2010 මාර්තු 29 වන දින යුකැටන් රාජ්‍ය විසින් මිලදී ගන්නා තුරු එය පෞද්ගලික අයිතියට හිමිවී තිබුණි.