පුරාණ ග්‍රීක ඉතිහාසයේ වැදගත් සිදුවීම් (Timeline of Ancient Greece )

පුරාණ ග්‍රීසිය - දෙවන කොටස

ඉතිහාසඥයන් පුරාණ ග්‍රීසියෙහි ඉතිහාසය කොටස් තුනකට බෙදා දක්වන ලදි. 

Greek Archaic Period (ක්‍රි.පූ 800 - ක්‍රි.පූ 480)

Greek Archaic Period (800 BC - 480 BC)

ක්‍රි.පූ 776 - පළමු ඔලිම්පික් තරගාවලිය පවත්වනු ලැබේ. සෑම අවුරුදු 4 කට වරක් ග්‍රීසියේ සියුස් දෙවියන් උදෙසා මෙම තරගාවලිය පවත්වනු ලැබේ.

ක්‍රි.පූ 757 - පළමු මෙසෙනියානු  යුද්ධය ආරම්භ වේ. මෙය වසර ගණනාවක් පුරා ස්පාටා හා මෙසෙනියා අතර යුද්ධයක් වනු ඇත

ක්‍රි.පූ 750 - හෝමර් විසින් ඉලියඩ් සහ ඔඩිසි ලිවීම ආරම්භ කරයි . මෙම කවි ග්‍රීක සාහිත්‍යයේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය සාහිත්‍ය කෘතීන් දෙකක් බවට පත්ව වේ.

ක්‍රි.පූ 650 - ග්‍රීක පෞර රාජ්‍ය පාලකයන්ගේ බිහිවීම සිදුවේ. Cypselus කොරින්තියේ පළමු පාලකයා වේ.

ක්‍රි.පූ 621 - ඩ්රැකෝ නම් නීතිඥයා මරණයෙන් දඬුවම් පැමිණ විය හැකි වන ලෙස ඇතැන්ස් හි දැඩි නව නීති හඳුන්වා දෙයි. මේවා ඩ්රෝනියානු නීති ලෙස හඳුන්වයි.

ක්‍රි.පූ 600 - පළමු ග්‍රීක කාසි හඳුන්වා දෙනු ලැබේ.

පුරාණ ග්‍රීක කාසි

ක්‍රි.පූ 570 - පයිතගරස් උපත ලබයි . ඔහු විද්‍යාව, ගණිතය සහ දර්ශනය ආදී විෂයන්ගේ ප්‍රගමණයට විශාල සේවාවක් සිදු කළේය. ඔහුගේ  ජ්‍යාමිතිය පිලිබඳ පයිතගරස් ප්‍රමේය අදටද භාවිතා කරයි.

පයිතගරස්

ක්‍රි.පූ 508 - Cleisthenes විසින් ඇතන්ස්හිදී ප්‍රජාතන්ත්රවාදය හඳුන්වාදෙන ලදි. ඔහු ව්‍යවස්ථාවක් ස්ථාපිත කල අතර "ඇතිනියානු  ප්‍රජාතන්ත්රවාදයේ පියා" ලෙස හඳුන්වනු  ලබයි. මෙය ග්‍රීක සංස්කෘතියේ විශිෂ්ට ජයග්‍රහණයක් වේ. 

Greek Classical Period ( ක්‍රි.පූ 480 - ක්‍රි.පූ 323 )

ක්‍රි.පූ 490 - පර්සියානු රජෙකු වූ Xerxes විසින් ග්‍රිකයන්ට එරෙහි සටන අරඹයි 

Xerxes

ක්‍රි.පූ 490 - ග්‍රීකයන් සහ පර්සියානුවන් ග්‍රීක/පර්සියානු යුද්ධ වලදී සටන් කරයි. ක්‍රි.පූ. 490 දී මැරතන් සටන සහ ක්‍රි.පූ. 480 දී සලාමිස් සටන මෙහිදී සිදුවූ ප්‍රසිද්ධ සටන් දෙකකි. ග්‍රීකයන් ජයග්‍රහණය කල අතර පර්සියානුවන් පසු බැස්සේය.

ක්‍රි.පූ 480 - පර්සියානු හමුදාව සමග ස්පාර්ටන්වරුන් 300ක්  සටන් වැදුණු සුප්‍රසිද්ධ තර්මොපොලි සටන ( Battle of Thermopylae ) සිදුවේ.

ක්‍රි.පූ 468 - සොෆෝකලස් රඟ දැක්වීම සඳහා නාට්‍යය ලිවීම අරඹයි. ඉතා සුළු කාලයකදී නාට්‍ය කලාව ග්‍රීසියේ ජනප්‍රිය විනෝදාස්වාදය සපයන මාධ්‍යයක්  බවට පත් වේ.

ක්‍රි.පූ 461 - ස්පාටා සහ ඇතන්ස් අතර පළමු පෙලොපොනේසියානු යුද්ධය ආරම්භ වේ (ක්‍රි.පූ 461-446)

ක්‍රි.පූ 443 - ග්‍රේෂ්ට පාලකයෙකු වූ පෙරිකල්ස් ඇතන්ස්හි පාලකයා බවට පත්වේ. ( ක්‍රි.පූ 443 - 429 ) 

ක්‍රි.පූ 440 - ඇතන්ස්හි හොඳම නාට්‍යය සඳහා සුප්‍රසිද්ධ නාට්‍ය රචකයෙකු වන යුරිපීඩස් ප්‍රථම ත්‍යාගය දිනා ගනී.

ක්‍රි.පූ 432 - ඇතිනා දෙවගන වෙනුවෙන් පර්තිනන් දෙවොල ඇතන්ස් හි ඉදි කරණු ලබයි. අදටද මෙම ගොඩනැගිල්ල සුරැකිව පවතී 
 

පර්තිනන් දෙවොල

ක්‍රි.පූ 431 - ස්පාටා සහ ඇතන්ස් අතර දෙවන පෙලොපොනිසියානු යුද්ධ ආරම්භ වෙයි. වසර 27ක් පුරා ඇදුනු මෙම යුද්ධය අවසානයේ ක්‍රි.පූ 404 දී ස්පටාවරුන් ජයගනී.
 
ක්‍රි.පූ 399 - ප්‍රකට ග්‍රීක දාර්ශනිකයෙකු වූ සොක්‍රටීස් ඔහුගේ රැඩිකල් ඉගැන්වීම් නිසා මරණයට පත් කරන ලදී.
 
ක්‍රි.පූ 386 - ග්‍රීක දාර්ශනිකයෙකු  සහ සොක්‍රටීස් ගේ සිසුවෙකු වූ  ප්ලේටෝ, බටහිර ලෝකයේ ප්‍රථම උසස් අධ්‍යාපන ආයතනය "ඇකඩමි" ලෙස අරභයි.

ක්‍රි.පූ 384 - ඇරිස්ටෝටල් උපත ලබයි
 
ක්‍රි.පූ 359 - දෙවන පිලිප් ග්‍රීසියේ පාලකයා බවට පත් වේ 

ක්‍රි.පූ 356 - දෙවන පිලිප් රජුගේ පුත් මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් උපත ලබයි  

ක්‍රි.පූ 342 - ග්‍රීක දාර්ශනික ඇරිස්ටෝටල් විසින් ඇලෙක්සැන්ඩර් හට අධ්‍යාපනය ලබා දීම  ආරම්භ කරයි.
 
ක්‍රි.පූ 336 - තම පියා වූ පිලිප් රජු ගේ මරණින් පසු මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජ වෙයි.  

ක්‍රි.පූ 333 - මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් ඔහුගේ විජයග්‍රහණයන් ආරම්භ කරමින් පර්සියානුවන් පරාජය කරයි
 
ක්‍රි.පූ 332 - ඇලෙක්සැන්ඩර් ඊජිප්තුව යටත් කරයි. ඊජිප්තුවේ ඇලෙක්සැන්ඩ්රියාව  නව අගනුවර ලෙස පිහිටුවා ගන්නා ඔහු ඊළඟ වසර කිහිපය තුළ තම අධිරාජ්‍යය පර්සියාවේ සිට ඉන්දියාව දක්වා ව්‍යාප්ත කරයි 

ක්‍රි.පූ 323 - මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් බැබිලෝනියාවේ දී මරණයට පත්වේ 

Greek Hellenistic Period (ක්‍රි.පූ 323  - ක්‍රි.පූ 146 )

ක්‍රි.පූ 323 - මහා ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ  මරණයත් Hellenistic යුගය ඇරබේ. පුරාණ ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරයේ පරිහානිය ඇරබෙන අතර රෝම ශිෂ්ටාචාරය බලවත්ව වැඩෙයි.  

ක්‍රි.පූ 224 - රෝඩ්ස් හි සුවිසල් ප්‍රතිමාව භූමිකම්පාවකින් විනාශ වේ  

රෝඩ්ස් හි සුවිසල් ප්‍රතිමාව

ක්‍රි.පූ 146 - රෝමානුවන් ග්‍රීසිය යටත් කරගෙන එය තම රෝම අධිරාජ්‍යයට ඈදා ගනී