නොබෙල් ත්‍යාගය ( Nobel Prize )

නොබෙල් ත්‍යාගයේ නිර්මාපකයා වන්නේ ස්වීඩන් ජාතික ඇල්ෆ්‍රඩ් බර්නාඩ් නොබෙල් මහතාය ( Alfred Bernard Nobel ). සෑම වසරකම දෙසැම්බර් 10 දින රසායන විද්‍යාව, භෞතික විද්‍යාව, සාහිත්‍යය,වෛද්‍ය විද්‍යාව , ආර්ථික විද්‍යාව සහ සාමය යන අංශ 6 සඳහා විශිෂ්ට සේවාවක් කල පුද්ගලයන් වෙත මෙය පිරිනමනු ලබයි.

ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් මහතා 1833 ඔක්තෝබර් 21 දින ස්වීඩනයේ ස්ටොක්හෝම හිදී ඉංජිනේරු පවුලකට දාව උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා හමුදාව සඳහා යුද අවි ආයුධ නිපද වීමේ නියුතු වූ බව සඳහන් වේ. ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් ඉතා දක්ෂ රසායන විද්‍යාඥයෙක්, ඉංජිනේරුවෙක් මෙන්ම නව නිපැයුම්කරුවෙක් ද විය. ඩයිනමයිට් ඇතුලු නව සොයා ගැනීම් 355 ක පමණ හිමිකරුවා වන්නේ ඔහුය. ඔහු සොයාගත් ඩයිනමයිට් මිනිස් ඉතිහාසයේ ඉතා තීරණාත්මක සොයා ගැනීමක් විය.

1888 දී ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල්ගේ බාල සොහොයුරා වූ ලුඩ්විග් නොබෙල් කර්මාණ්ත ශාලාවේ පුපුරණ ද්‍රව්‍ය අත්හදා බැලීමක් අතරතුර සිදුවූ පිපිරීමක් නිසා මරණයට පත් විය. එනමුත් පුවත් පත් වල වැරදීමකින් පලවූයේ "මරණයේ වෙලෙන්දා මිය යයි" යන ශීර්ෂ පාථයෙන්  ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් මිය ගිය බවය. මෙයින් බොහෝ දෙනා සතුටට පත් වූ අතර නොබෙල් මහත් කම්පණයට පත් විය. තමා මිය ගිය පසු ඔහු පිලිබඳ මිනිසුන්ගේ මතකයේ රැඳෙන ආකාරය පිලිබඳ බියට පත් විය.මෙය නොබෙල් ත්‍යාගය බිහිවීමට මූලිකවම පලපෑ සිදුවීම විය.

1896 දෙසැම්බර් 10 දින වයස අවුරුදු 63ක් වන විට නොබෙල් මහතා මිය ගිය අතර 1895 දී ලියන ලද ඔහුගේ අන්තිම කැමති පත්‍රයට අනුව, ඔහු සතු මුලු ධනයෙන් 94%ක් එනම් ස්වීඩන් ක්‍රෝනා මිලියන 31ක් (ඩොලර් මිලියන 265ක්) නොබෙල් ත්‍යාගය වෙනුවෙන් යෙදවීමට කටයුතු යොදා තිබේ.

නොබෙල් ත්‍යාග පිරිනැමිම සඳහා "නොබෙල් පදනම" 1900 දී පිහිටවන ලදි.මෙය ස්වීඩනයේ ස්ටොක්හෝමහි පිහිටා තිබේ. ත්‍යාග සඳහා සුදුස්සන් තෝරාගනු ලබන්නේ නොබෙල් පදනම විසින් නොවේ. එය සිදුකරනු ලබන්නේ පත්කරන ලද විද්වත් මණ්ඩල සහ ඒ ඒ ක්ෂේත්‍රයට අදාල පිලිගත් ආයතන එකමුතු වීමෙනි. නොබෙල් සාම ත්‍යාගය පිලිබඳ නොර්වීජියානු නොබෙල් කමිටුව වගකීම දරන අතර අනෙකුත් ත්‍යාග පිලිබඳව පත්කරන ලද ස්වීඩන් ආයතන වගකීම් දරයි.

ආර්ථික විද්‍යාව පිලිබඳ නොබෙල් ගේ අවසන් කැමති පත්‍රයේ කිසිවක් සඳහන් කර නොතිබුනි. එහෙත් නොබෙල් කමිටුවේ සංකල්පයකට අනුව 1968 සිට අර්ථික විද්‍යාව පිලිබඳ ත්‍යාගයද ඇතුලත් කරන ලදි.

පලමු නොබෙල් ත්‍යාග ප්‍රදානෝත්සවය පැවැත්වුනේ 1901 දෙසැම්බර් 10 වැනිදාය.(දෙසැම්බර් 10 යොදා ගන්නේ එය ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් මියගිය දිනය වන බැවින් ඔහුට ගරු කිරීමක් වශයෙනි). නොබෙල් සාම ත්‍යාගය නෝර්වේ ඔස්ලෝ නුවර්දීත් අනෙකුත් ත්‍යාග ස්වීඩනයේ ස්ටොක්හෝම නුවර්දීත් ප්‍රධානය කරනු ලබයි.

නොබෙල් ත්‍යාග ලාභීන්ට රන් පදක්කමක්, සහතික පත්‍රයක් සහ මුදල් ත්‍යාගයක් හිමිවේ. සෑම වසරකම ඔක්තෝම්බර් මස දෙවන සතියේ නොබෙල් ත්‍යාගලාභීන්ගේ නම් ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබයි.